Schematherapie

Wat is schematherapie?

Schematherapie richt zich op het aanpakken van schema’s die niet werken voor je. Schema’s in de psychologie zijn je opvattingen, emoties en houdingen over jezelf, anderen en de wereld om je heen. Denk bijvoorbeeld aan schadelijke emotionele overtuigingen of hardnekkige patronen. Deze schema’s kunnen de oorzaak zijn of worden van psychische klachten en schadelijk gedrag. De disfunctionele schema’s noemen we ook wel valkuilen of ‘een gevoelige snaar’.

Bij schemagerichte therapie leer je bestaande patronen en valkuilen herkennen. Je ontwikkelt inzicht in je emotionele behoeftes en gevoelens. Het is een begripvolle therapie, waarbij de therapeut van verschillende therapievormen gebruik maakt. Afhankelijk van waar jouw behoeftes liggen. Het doel: ingesleten patronen doorbreken.

Hoe ontstaan niet-functionele schema’s?

De meeste schema’s ontwikkelen zich in je jeugd. Ze zijn ontstaan omdat er onvoldoende tegemoet is gekomen aan jouw basisbehoeften als kind. Dit levert frustratie op en veroorzaakt de psychische klachten. De basisbehoeften van een kind bestaan uit:

• Veiligheid;
• Verbondenheid;
• Zelfexpressie;
• Spel en spontaniteit;
• Zelfwaardering;
• Autonomie;
• Realistische grenzen.

De oorzaak van schade aan de basisbehoeften is bijvoorbeeld geweld, misbruik, pesterijen of een gebrek aan liefde. Ook te veel of te weinig aandacht is schadelijk: zo is een gebrek aan zorg en aandacht schadelijk, maar ook overbescherming is nadelig voor een kind.

Hoe werkt schematherapie?

Bij schemagerichte therapie probeert de psycholoog jou een stukje terug te geven van wat je in je jeugd hebt gemist. Dit gebeurt op een warme en begripvolle manier. Zo probeert de therapeut samen met jou de schema’s te repareren.

Daarnaast wordt bij schematherapie gebruik gemaakt van verschillende interventies. Deze zijn erop gericht om jou inzicht te geven in je emotionele behoeftes en gevoelens. En om uiteindelijk de niet-helpende patronen te doorbreken.

Eén aantal voorbeelden van therapeutische interventies, zijn:

• De meerstoelentechniek: Dit is een rollenspel waarbij er twee stoelen zijn. De ene stoel is voor het deel van jou dat het schema oproept en de andere voor hoe een gezonde volwassene zou denken;
• Herbeleving: Hierbij herbeleef je pijnlijke momenten of trauma’s door bijvoorbeeld het spelen van een rollenspel;
• Empathische confrontatie: De therapeut gaat begripvol om met de reden waarom jouw ‘valkuil’ of niet-helpend schema is ontstaan. Maar tegelijkertijd confronteert hij of zij je ook met het feit dat je een patroon moet doorbreken.

EMDR is geen standaard onderdeel van schematherapie, maar kan schematherapie wel aanvullen. Door middel van EMDR helpt de therapeut jou om je verleden te herschrijven, zodat er in je herschrijving wel aan je behoefte is voldaan.

Wat wordt er van jou gevraagd bij schematherapie?

Voor het behalen van succes met schematherapie, is het van belang dat:

• Je bereid bent om je valkuilen onder ogen te komen;
• Je begrijpt wat jouw ingesleten patronen met jou doen en wat voor gevolgen ze hebben;
• Je ook in het dagelijks leven bezig blijft met observeren en veranderen. Een patroon doorbreken lukt je niet in één dag, dat moet je blijven oefenen. En daar is discipline voor nodig.

Schema’s & Schemamodi

Jouw schema’s zorgen ervoor dat je jezelf in een bepaalde modus bevindt: een bepaalde versie van jezelf. Schema’s zijn de manier waarop je kijkt naar je zelf, anderen en de wereld om je heen. Een schema bevat herinneringen, overtuigingen, lichamelijke gewaarwordingen en emoties. Een schema ontstaat door:

• Ervaringen in je kindertijd;
• Temperament;
• Mate waarin aan jouw basisbehoeften is voldaan.

Positieve ervaringen geven je schema’s waar je wat aan hebt. Ze helpen je vooruit in je leven. Als je iets hebt gemist in je jeugd, kunnen niet-functionerende schema’s ontstaan.

Modi zijn tijdelijke gemoedstoestanden afhankelijk van de geactiveerde schema’s. Een niet-functionerend schema, leidt tot een modus die jou tegenwerkt.

Neem bijvoorbeeld een negatieve overtuiging die je hebt over jezelf. Deze negatieve overtuiging is het niet-functionerende schema. De overtuiging zorgt ervoor dat je nare gedachten en vervelende gevoelens hebt over jezelf. Deze gedachten en gevoelens zijn de modi.

Wanneer volg je schematherapie?

Schematherapie wordt in verschillende gevallen toegepast, onder andere bij:

• Persoonlijkheidsstoornissen;
• Depressieve stoornissen;
• Angststoornissen;
• Eetstoornissen.

Wordt schematherapie vergoed?

Bekijk de pagina ‘kosten en vergoedingen’ voor meer informatie over de vergoeding van schematherapie door je zorgverzekering.