Gegeneraliseerde Angststoornis

Wat is een gegeneraliseerde angststoornis?

Een gegeneraliseerde angststoornis is een psychische aandoening waarbij je voortdurend bezorgd bent en angst ervaart voor verschillende thema’s van het dagelijks leven. Je bent vaak onrustig en bezorgd over allerlei zaken, zoals werk, je eigen gezondheid of die van familieleden, financiën of relaties. Een gegeneraliseerde angststoornis noemen we ook wel een angst- en piekerstoornis.

De diagnose wordt gesteld als de symptomen minstens 6 maanden aanhouden en aanzienlijke beperkingen veroorzaken in het dagelijks functioneren.

Een piekerstoornis is één van de verschillende typen angststoornissen die voorkomen. In dit artikel gebruiken we de twee begrippen afwisselend.

Is gegeneraliseerde angststoornis een ziekte?

Generaliseerde angststoornis is een erkende psychische aandoening volgens de DSM-5 en wordt als zodanig beschouwd omdat het dermate jouw dagelijks functioneren en welzijn beïnvloedt.

Piekerstoornis in Nederland

• Een gegeneraliseerde angststoornis treft, volgens De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, ongeveer één op de veertig mensen: dat is 2,5% van de bevolking.
• Wetenschappelijke onderzoeken wijzen uit dat piekerstoornis twee keer zo vaak voor komt bij vrouwen dan bij mannen. [bron 1],[bron 2]
• Meestal ontwikkelt een gegeneraliseerde angststoornis zich op jongvolwassen leeftijd, met een gemiddelde van 20 jaar. Maar het kan op iedere leeftijd optreden.

Wat zijn symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis?

Je kunt een piekerstoornis herkennen aan de volgende hoofdsymptomen:

• Je piekert buitensporig veel: je gedachten lijken niet te stoppen;
• Je hebt moeite om je gedachten de baas te blijven;
• Je problemen hebben geen oplossing;
• Je voelt je vaak onrustig;
• Je ben vaak bezorgd;

Andere signalen om gegeneraliseerde angststoornis te herkennen, zijn;

• Je bent gespannen;
• Je raakt snel vermoeid;
• Je voelt je rusteloos en opgejaagd;
• Je bent snel geïrriteerd;
• Je valt moeilijk in slaap;
• Je spieren voelen gespannen;
• Je ervaart sneller geheugenproblemen of hebt moeite je te concentreren.

Wat is het verschil met andere angststoornissen?

Er zijn verschillende typen angststoornissen en psychische aandoeningen die gelijkenissen vertonen met een piekerstoornis. Bij een gegeneraliseerde angststoornis verandert het onderwerp van de angst continu in tegenstelling tot andere angststoornissen met een meer specifieke angst.

Bij agorafobie heb je bijvoorbeeld een angst om je te bevinden in een ruimte waar veel mensen samenkomen. Als je een sociale fobie hebt, ben je angstig voor de reacties en voor het oordeel van andere mensen. Bij een piekerstoornis kan je je ongerust maken over alles. Morgen kan het iets anders zijn dan vandaag.

Ik ben vaak moe – heb ik niet een burn-out?

Mensen met een piekerstoornis kunnen bijzonder vermoeid raken, net als mensen met een burn-out. Andersom komt excessief piekeren ook bij een burn-out voor. Maar de twee zijn toch verschillend.

• Vermoeidheid bij burn-out. In het geval van een burn-out heb je chronisch te veel stress gehad en is alles je te veel. Je bent uitgeput. Je hebt geen grip meer op de situatie en je functioneert niet goed meer in jouw dagelijkse bezigheden.
• Vermoeidheid bij piekerstoornis. Indien je excessief piekert en vaak ongerust bent, maar je kunt nog wel functioneren en dagelijkse bezigheden uitvoeren, dan is er sprake van een piekerstoornis. Wees ervan bewust dat je wel gevoeliger bent voor het ontwikkelen van een burn-out.

Ik pieker heel veel – wat is het verschil met dwanggedachten?

Dwanggedachten zijn ongewenste en intrusieve gedachten. Gedachten die je kunnen aanzetten tot het doen van dwangmatige handelingen, omdat je bang bent dat er anders iets ergs gebeurt. Je denkt bijvoorbeeld dat je een ongeluk krijgt, als je niet 10 keer opnieuw je gordel goed vast maakt. 

Bij een piekerstoornis ervaar je ook angsten over allerlei situaties en laten de gedachten je niet los. Het verschil is dat angstige gedachten bij een piekerstoornis niet aanzetten tot dwanghandelingen. 

Wat is het verschil met depressie?

Als je een depressie hebt, voel je je somber en lusteloos. Je voelt je intens moe, verdrietig en soms voelt alles zelfs uitzichtloos. Angsten en depressie gaan vaak samen, maar niet altijd. En wanneer je last hebt van een angst- of piekerstoornis, betekent dat niet automatisch dat je je depressief voelt. 

Hoe ontstaat een gegeneraliseerde angststoornis?

Er is niet één oorzaak voor een gegeneraliseerde angststoornis te noemen. Meerdere factoren zijn van invloed.

• Erfelijkheid.
  Als een gegeneraliseerde angststoornis vaak voorkomt in je familie, heb je mogelijk aanleg om zelf ook overmatig te piekeren. 
• Karakter.
  Bepaalde karaktereigenschappen kunnen ook een rol spelen in de ontwikkeling van een gegeneraliseerde angststoornis, bijvoorbeeld als je een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt.
• Omgeving.
  Als je veel angst ziet bij iemand in je directe omgeving, kan het zijn dat je de angst overneemt. 
• Opvoeding.
  Een opvoeding met overbescherming en overmatige controle leert je dat je altijd alert moet zijn voor gevaar. Dit vergroot het risico op een gegeneraliseerde angststoornis.
• Heftige gebeurtenis.
  Ook een heftige gebeurtenis is een mogelijke factor die bijdraagt aan het ontwikkelen van een gegeneraliseerde angststoornis. Denk hierbij aan:
  • Het overlijden van een ouder;
  • Gepest worden;
  • Een ongeluk meemaken.

Hoe beïnvloedt een gegeneraliseerde angststoornis het dagelijkse leven?

Overmatig zorgen maken en excessief piekeren kan invloed hebben op je dagelijks leven. Het is niet alleen vermoeiend, het kost je ook veel tijd en zet je mentale welzijn onder druk.

Andere gevolgen van een piekerstoornis kunnen zijn:

• Het zet relaties mogelijk onder druk, bijvoorbeeld doordat je continu op zoek bent naar geruststelling; 
• Het overmatig piekeren, de voortdurende stress en het bijkomende slaapgebrek heeft invloed op je lichamelijke gezondheid.
• Je kunt minder goed je werk of andere (sociale) bezigheden uitvoeren.
• Het kan uiteindelijk leiden tot een depressie.

Hoe kun je een gegeneraliseerde angststoornis overwinnen?

Tips voor mij – omgaan met gegeneraliseerde angststoornis

Ervaar je zelf klachten? Probeer dan één van de volgende tips:

• Laat los wat buiten je controle valt. Bedenk hoeveel invloed jij zelf hebt op dat waar je over piekert. Hoeveel je er ook over nadenkt, zou jij er eigenlijk ooit iets aan kunnen veranderen? Je realiseren dat de situatie buiten jouw invloed ligt, helpt je bij het loslaten van de piekergedachten.
• Neem iemand in vertrouwen. Heb je het gevoel dat het piekeren je leven beïnvloedt? Praten over je gevoelens lucht op en samen kun je zoeken naar hulp.
• Ontspan. Doe dingen die je leuk vindt om jezelf af te leiden van de piekergedachten. 
• Stel een piekermoment in voor jezelf. Je mag op een afgesproken tijdstip, voor een vooraf bepaalde tijd piekeren. Gedurende de dag stel je het piekeren uit tot het piekermoment.

Tips voor mijn partner –  (en mij) 

De volgende adviezen helpen je partner en jou beter om te gaan met een gegeneraliseerde angststoornis:

• Stimuleer je naaste om hulp te zoeken: een bezoek aan de huisarts of direct contact met een psycholoog. 
• Ondersteun je partner bij het doen van de oefeningen die horen bij de eventuele behandeling.

Behandelen van een gegeneraliseerde angststoornis

Een gegeneraliseerde angststoornis of piekerstoornis is goed te behandelen met therapie. Bij een gegeneraliseerde angststoornis zijn Cognitieve Gedragstherapie (CGT), Acceptance and Commitment Therapie (ACT) en hypnotherapie veel ingezette therapieën. De therapieën helpen je vooral om beter om te leren gaan met het excessief piekeren en de angsten.

We lichten hieronder kort toe hoe elke therapie help bij het behandelen van een piekerstoornis.

• CGT
  Bij Cognitieve Gedragstherapie leer je jouw bezorgde gedachten uit te dagen. Je hebt bepaalde gedachten óver je gedachten. Je denkt bijvoorbeeld ‘door het piekeren voorkom ik problemen’ en ‘door het piekeren word ik gek’. Maar is dit wel de werkelijkheid? Je leert je gedachten uit te dagen, waardoor je ontdekt dat je gedachten niet altijd de waarheid zijn. 

• ACT
  Met Acceptance and Commitment Therapie richt je je op de aspecten van het leven die er voor jou echt toe doen, in plaats van je te fixeren op gedachten en gevoelens waarover je geen controle hebt. De behandeling focust op het ontwikkelen van veerkracht, waardoor je beter met angsten en bezorgde gedachten om leert gaan.

• Hypnotherapie
  Met hypnotherapie kun je weer in contact komen met jouw diepe emoties en daarnaast echte ontspanning ervaren. Deze staat van hypnose noemen we ook wel trance. Het brengt je lichaam en geest in een kalme en ontspannen toestand, waarin je jouw onderbewuste onderzoekt. Zo kun je zelf naar het onderbewuste leren luisteren, zonder dat je bewuste brein en de opdringerige gedachten je steeds afleiden. Dit leerproces  helpt je om nieuwe inzichten te krijgen die je helpen beter om te gaan met angsten en gedachten.