Gegeneraliseerde Angststoornis

Wat is een gegeneraliseerde angststoornis?

Bij een gegeneraliseerde angststoornis ervaar je angsten voor allerlei alledaagse dingen of situaties. Dit kan van alles zijn. Je maakt je bijvoorbeeld bijzonder veel zorgen of piekert over:

• Je eigen gezondheid of die van je familieleden;
• Je werk;
• De mogelijkheid van het krijgen van een ongeluk;
• Je financiële situatie.

De gedachten blijven eindeloos malen in je hoofd, maar tot een oplossing kom je niet. Je bent zelfs angstig voor het piekeren zelf. Want, is dat dwangmatig piekeren niet gevaarlijk voor je? Gedachten als ‘Wat als…?‘ en ‘Stel dat…?’ blijven continu door je hoofd gaan. Wanneer excessieve bezorgdheid minimaal 6 maanden vaker wel dan niet aanwezig is, spreken we van een piekerstoornis.

Een gegeneraliseerde angststoornis noemen we ook wel een angst- en piekerstoornis. Het is één van de verschillende typen angststoornissen die voorkomen.

Is gegeneraliseerde angststoornis een ziekte?

Een gegeneraliseerde angststoornis of piekerstoornis is een psychische aandoening. Piekeren is op zich niets vreemds. Iedereen maakt zich wel eens ongerust en piekert dan. Maar als je een piekerstoornis hebt, pieker je buitensporig veel. Bovendien leidt het piekeren niet tot een oplossing voor je probleem.

Wat zijn symptomen van een gegeneraliseerde angststoornis?

Het vele piekeren bij een gegeneraliseerde angststoornis zorgt ervoor dat je moeite hebt om je gedachten de baas te blijven. Je voelt je niet alleen ongerust, het is ook nog eens heel vermoeiend. 

Hoe herken ik gegeneraliseerde angst?

Er zijn een aantal klachten waaraan je een gegeneraliseerde angststoornis kunt herkennen:

• Je gedachten lijken niet te stoppen: je blijft maar piekeren;
• Je bent gespannen;
• Je raakt snel vermoeid;
• Je voelt je rusteloos en opgejaagd;
• Je bent snel geïrriteerd;
• Je valt moeilijk in slaap;
• Je spieren voelen gespannen;
• Je ervaart sneller geheugenproblemen of hebt moeite je te concentreren.

Wat is het verschil met andere angststoornissen?

Er zijn verschillende typen angststoornissen en psychische aandoeningen die gelijkenissen hebben met een gegeneraliseerde angststoornis. Hoe onderscheiden we deze van elkaar?

Bij een gegeneraliseerde angststoornis verandert het onderwerp van de angst continu in tegenstelling tot andere angststoornissen met een meer specifieke angst. Zo hebben mensen met agorafobie bijvoorbeeld een angst om zich te bevinden in een ruimte waar veel mensen samenkomen. In het geval van een piekerstoornis, kun je je eigenlijk over van alles ongerust maken. Het is niet één vaststaand onderwerp waar je bang voor bent. Morgen kan het iets anders zijn dan vandaag.

Wat is het verschil met sociale fobie?

Als je een sociale fobie hebt, ben je angstig voor de reacties en voor het oordeel van andere mensen. Dat is een specifieke angst. Bij een gegeneraliseerde angststoornis, kan de angst over van alles gaan. Niet alleen over sociale situaties dus, maar ook over andere alledaagse zaken.

Wat is het verschil met een burn-out?

Mensen met een piekerstoornis kunnen bijzonder vermoeid raken, net als mensen met een burn-out. Andersom komt piekeren ook bij een burn-out voor. Maar de twee zijn toch verschillend. In het geval van een burn-out heb je chronisch te veel stress gehad en is alles je te veel. Je hebt geen grip meer op de situatie en je functioneert niet goed meer in jouw dagelijkse bezigheden. Mensen die veel piekeren en vaak ongerust zijn, zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van een burn-out. 

Wat is het verschil met dwanggedachten?

Dwanggedachten zijn ongewenste en intrusieve gedachten. Gedachten die je kunnen aanzetten tot het doen van dwangmatige handelingen, omdat je bang bent dat er anders iets ergs gebeurt. Je denkt bijvoorbeeld dat je een ongeluk krijgt, als je niet 10 keer opnieuw je gordel goed vast maakt. Niet iedereen met dwanggedachten heeft ook dwanghandelingen.

Bij een piekerstoornis kun je ook angsten hebben over dit soort situaties. Ook hier laten de gedachten je niet los. Het verschil is dat het op verschillende gebeurtenissen of activiteiten betrekking heeft. De angst en onrust kunnen iedere dag ergens anders over gaan. Bovendien zetten de angstige gedachten bij een piekerstoornis niet aan tot dwanghandelingen. 

Wat is het verschil met depressie?

Als je een depressie hebt, voel je je somber en lusteloos. Je voelt je intens moe, verdrietig en soms voelt alles zelfs uitzichtloos. Angsten en depressie gaan vaak samen, maar niet altijd. En wanneer je last hebt van een angst- of piekerstoornis, betekent dat niet automatisch dat je je depressief voelt. 

Hoe ontstaat een gegeneraliseerde angststoornis?

Er is niet één oorzaak voor een gegeneraliseerde angststoornis te noemen. Meerdere factoren zijn van invloed.

• Erfelijkheid.
  Als een gegeneraliseerde angststoornis vaak voorkomt in je familie, heb je mogelijk aanleg om zelf ook overmatig te piekeren. 
• Karakter.
  Bepaalde karaktereigenschappen kunnen ook een rol spelen in de ontwikkeling van een gegeneraliseerde angststoornis, bijvoorbeeld als je een groot verantwoordelijkheidsgevoel hebt.
• Omgeving.
  Als je veel angst ziet bij iemand in je directe omgeving, kan het zijn dat je de angst overneemt. 
• Opvoeding.
  Een opvoeding met overbescherming en overmatige controle leert je dat je altijd alert moet zijn voor gevaar. Dit vergroot het risico op een gegeneraliseerde angststoornis.
• Heftige gebeurtenis.
  Ook een heftige gebeurtenis is een mogelijke factor die bijdraagt aan het ontwikkelen van een gegeneraliseerde angststoornis. Denk hierbij aan:
  • Het overlijden van een ouder;
  • Gepest worden;
  • Een ongeluk meemaken.

Hoe beïnvloedt een gegeneraliseerde angststoornis het dagelijkse leven?

Overmatig piekeren kan grote gevolgen hebben voor je dagelijks leven. Het is niet alleen vermoeiend, het kost je ook veel tijd.

• Een gegeneraliseerde angststoornis heeft gevolgen voor je mentale welzijn;
• Het zet relaties mogelijk onder druk, bijvoorbeeld doordat je continu op zoek bent naar geruststelling; 
• Het overmatig piekeren, de voortdurende stress en het bijkomende slaapgebrek heeft invloed op je lichamelijke gezondheid.
• Door het overmatige piekeren kun je minder goed je werk of andere (sociale) bezigheden uitvoeren.
• Een piekerstoornis kan uiteindelijk leiden tot depressie.

Feiten

• Een gegeneraliseerde angststoornis treft, volgens De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, ongeveer één op de veertig mensen: dat is 2,5% van de bevolking.
• Het komt twee keer zo vaak voor bij vrouwen dan bij mannen.
• Meestal ontwikkelt een gegeneraliseerde angststoornis zich op jongvolwassen leeftijd, met een gemiddelde van 20 jaar. Maar het kan op iedere leeftijd optreden.

Hoe kun je een gegeneraliseerde angststoornis overwinnen?

Tips voor mijzelf – ik heb een gegeneraliseerde angststoornis

Ervaar je zelf klachten? Probeer dan één van de volgende tips:

• Bedenk hoeveel invloed jij zelf hebt op dat waar je over piekert. Hoeveel je er ook over nadenkt, zou jij er eigenlijk ooit iets aan kunnen veranderen? Je realiseren dat de situatie buiten jouw invloed ligt, helpt je bij het loslaten van de piekergedachten.
• Neem iemand in vertrouwen als je het gevoel hebt dat het piekeren je leven beïnvloedt. Praten over je gevoelens lucht op en samen kun je zoeken naar hulp.
• Ontspan en doe dingen die je leuk vindt om jezelf af te leiden van de piekergedachten. 
• Stel een piekermoment in voor jezelf. Je mag op een afgesproken tijdstip, voor een vooraf bepaalde tijd piekeren. Gedurende de dag stel je het piekeren uit tot het piekermoment.

Tips voor mijn partner (en ik)

De volgende adviezen helpen jou en je partner met een gegeneraliseerde angststoornis:

• Stimuleer je naaste om hulp te zoeken: een bezoek aan de huisarts of direct contact met een psycholoog. 
• Ondersteun je partner bij het doen van de oefeningen die horen bij de eventuele behandeling.

Is gegeneraliseerde angststoornis te genezen?

Een gegeneraliseerde angststoornis of piekerstoornis is goed te behandelen met therapie. 

Hoe kun je een gegeneraliseerde angststoornis behandelen?

De meest gebruikte behandelingsvormen bij een gegeneraliseerde angststoornis zijn Cognitieve Gedragstherapie (CGT) en Acceptance and Commitment Therapie (ACT). De therapieën helpen je om beter leren om te gaan met een piekerstoornis.

Therapie

– CGT

Bij Cognitieve Gedragstherapie leer je jouw gedachten uitdagen. Je hebt bepaalde gedachten óver je gedachten. Je denkt bijvoorbeeld ‘door het piekeren voorkom ik problemen’ en ‘door het piekeren word ik gek’. Maar is dit wel de werkelijkheid? Je leert je gedachten uitdagen, waardoor je ontdekt dat je gedachten niet altijd de waarheid zijn. Ook ontspanningsoefeningen en oefenen met voor jouw spannende situaties horen bij CGT.

– ACT 

Met Acceptance and Commitment Therapie richt je je op de aspecten van het leven die er voor jou echt toe doen, in plaats van je te fixeren op gedachten en gevoelens waarover je geen controle hebt. De behandeling focust op het ontwikkelen van veerkracht, waardoor je beter met problemen om leert gaan.

– Hypnotherapie

Met hypnotherapie kun je weer in contact komen met jouw diepe emoties en daarnaast echte ontspanning ervaren. Deze staat van hypnose noemen we ook wel trance. Het brengt je lichaam en geest in een kalme en ontspannen toestand, waarin je jouw onderbewuste onderzoekt. Zo kun je zelf naar het onderbewuste leren luisteren, zonder dat je bewuste brein je steeds afleidt. Hierdoor doe je nieuwe inzichten op die je kunt gebruiken in je dagelijks leven. Hypnotherapie wordt vooral toegepast voor subtiele gedachte- of gedragsveranderingen.