Postpartum (postnatale) depressie

Postnatale of postpartum depressie?

Postnatale depressie en postpartum depressie worden vaak onder dezelfde noemer geschaard. Postnataal richt zich meer op de gesteldheid van de baby na een bevalling. Wanneer het gaat over de gesteldheid van de moeder na een bevalling, hebben wij het over postpartum.

Hoe ontstaat een postpartum depressie?

Moeder worden is een grote gebeurtenis voor álle vrouwen. Niets is meer zoals het was: je lichaam, je ritme, je verantwoordelijkheden, de mate waarin je regie ervaart over je dag en je leven. Ook een bevalling is vaak een ervaring die grote indruk maakt, zowel psychisch als fysiek. En de hormonale veranderingen in je lijf zorgen voor een achtbaan  aan emoties.

Het is dan ook heel normaal dat je, als je net moeder bent geworden, niet de hele tijd op een roze wolk zit. Er is zelfs een speciale term voor bedacht: de ‘baby blues’. Deze term beschrijft de eerste 10 tot 14 dagen na de geboorte van je kindje, waarin 50-80% van de vrouwen last heeft van overweldigende emoties en verdriet.

In veel gevallen herstelt de balans zich langzaam weer, zowel mentaal als fysiek. Je groeit in je nieuwe rol als moeder, en je ervaart steeds meer plezier en zelfvertrouwen in relatie tot je kindje.

Soms gebeurt dat niet, en dan slaat de balans door naar angstige en depressieve gevoelens. Het voelt alsof je niet opgewassen bent tegen je nieuwe rol als moeder, en je hebt er weinig vertrouwen in dat dit beter wordt. Heb je deze gevoelens langer dan twee weken? Dan is er sprake van een postpartum depressie.

Hoe herken ik de symptomen van een postpartum depressie?

Hoe weet ik of ik een postpartum depressie heb? De meest voorkomende kenmerken van een postpartum depressie zijn:

1. Je voelt je depressief
2. Je hebt last van huilbuien
3. Je hebt nergens zin in en weinig interesseert je nog
4. Je vindt het moeilijk om plezier aan je baby te beleven, of voelt zelfs afkeer
5. Je slaapt veel, of helemaal niet
6. Je voelt je prikkelbaar en agressief
7. Je concentratievermogen is slecht
8. Je eet veel of juist heel weinig
9. Je voelt je angstig en kan ineens in paniek raken. Bijvoorbeeld omdat je erg bezorgd bent over je baby
10. Je voelt je onzeker en niets waard. Je hebt het gevoel geen goede moeder te zijn
11. Je voelt je leeg van binnen
12. Je voelt je wanhopig en piekert veel
13. Je denkt er soms over om jezelf of je baby iets aan te doen

De symptomen van postnatale depressie kunnen variëren van mild tot ernstig en kunnen enkele weken tot enkele maanden aanhouden.

Welke factoren verhogen de kans op een postpartum depressie?

Het risico op het ontwikkelen van een postnatale depressie wordt bepaald door een een combinatie van hormonale, fysieke en emotionele factoren. Vrouwen met een voorgeschiedenis van depressie, angst of een bipolaire stoornis lopen een groter risico op het ontwikkelen van postnatale depressie.

Jaarlijks ontwikkelen zo’n 23.000 vrouwen in Nederland [1] in meer of mindere mate een postpartum depressie. Het is dus zeker niet gek of ongewoon, en je bent ook zeker niet de enige vrouw die depressieve of angstige gevoelens ervaart na het krijgen van een kindje.

De volgende factoren zijn van invloed bij de ontwikkeling van depressieve gevoelens na een bevalling:

Lichamelijke factoren

• Erfelijkheid
  Sommige mensen hebben meer genetische aanleg voor depressieve gevoelens.

• Hormonen
  Tijdens en na je bevallingen wisselt je hormoonspiegel sterk. Hierdoor kun je een stemmingsstoornis, zoals een depressie, ontwikkelen na je bevalling.

• Schildklier
  De hormonale veranderingen in je lichaam, beïnvloeden veel processen in je lichaam: ook die van je schildklier. Raakt je schildklier verstoord, dan kan dat een depressie veroorzaken.

• Vitaminen
  Een zwangerschap heeft invloed op je vitaminen-mineralenbalans en leidt soms tot een tekort aan vitamine B6,B12, zink en ijzer. Dit heeft invloed op je mentale weerstand.

Psychische factoren

• Perfectionisme
  Hoge eisen aan jezelf stellen en het moederschap verhoogt het risico op een postpartum depressie

• Bevalling
  Een bevalling die zwaar en traumatisch is, vergroot de kans op mentale klachten.

• Onverwerkt verdriet
  Zijn er grote levensgebeurtenissen die je nog niet goed verwerkt hebt? Dan spelen die vaak op tijdens en na de zwangerschap.

• Onzekerheid
  Moeder worden is spannend, en het is een taak die je graag goed wil doen. Onzekerheid zit dit vaak in de weg, en leidt tot lastige gevoelens van falen en ontoereikendheid.

Sociale factoren

• Relatieproblemen
  Een baby verzorgen kost veel energie, zelfs als je het samen doet. Problemen binnen je relatie zorgt voor extra veel druk en spanning.

• Weinig steun
  Ken je de uitspraak: It takes a village to raise a child? Een kindje grootbrengen, gaat heel veel makkelijker met mensen om je heen die je helpen. Zonder steun van familie en vrienden is de kans op een postpartum depressie groter.

• Een slechte relatie met je ouders
  Met de komst van een kindje heb je je ouders even hard nodig. Ook geeft het ouderschap aanleiding om te reflecteren op de band die je zelf met je ouders hebt. Is die niet goed? Dan wakkert dat soms vervelende herinneringen en gevoelens aan.

• Ouders, broers of zussen die veel van je eisen
  Ben je, behalve net moeder, ook mantelzorger? Of werk je samen met je familie, en worden er al snel veel eisen aan je gesteld? Dan maak dat de kans op depressie na de bevalling groter.
• Leeftijd
  Jonge moeders, vooral tienerzwangerschappen hebben meer kans op het krijgen van een postpartum depressie.
• Geldproblemen
• Culturele factoren

Hoe lang duurt een postpartum depressie?

Het is heel begrijpelijk dat je graag een termijn wilt weten voor wanneer je je weer beter gaat voelen. Helaas is dit afhankelijk van veel factoren dus hangt daar geen duidelijke tijdsduur aan. Met hulp klaren klachten binnen enkele maanden op. Als je klachten ervaart die passend zijn bij een postpartum depressie is het belangrijk zo snel mogelijk aan de bel te trekken bij. Sneller hulp inschakelen gaat samen met een sneller herstel.

Adviezen; hoe nu verder?

Kom je er niet uit? De onderstaande suggesties kunnen mogelijk een uitkomst bieden.

Probeer in eerste instantie mild voor jezelf te blijven en het jezelf zeker niet kwalijk te nemen dat je je depressief voelt. Zo ga je om met depressieve gevoelens als je moeder bent geworden:

1. Zorg voor jezelf
   Zelfzorg is essentieel tijdens deze periode. Eet gezond, beweeg regelmatig en neem voldoende rust. Neem de tijd om dingen te doen waar je je goed bij voelt, zoals een boek lezen, muziek luisteren of een warm bad.
2. Neem je gedachten en gevoelens serieus
   Dat betekent dat je erkent en accepteert dat het niet zo goed met je gaat.
3. Voel je niet schuldig over wat je voelt en denkt
   Het komt niet doordat jij een slechte moeder bent, maar door de depressie. En die depressie is te behandelen.
4. Praat met dierbaren en naasten
   Kies mensen uit die je vertrouwt, en deel je gevoelens en zorgen. Dit lucht enorm op. Wees niet bang om hulp te vragen aan vrienden en familie. Zij kunnen emotionele steun bieden.
5. Laat je helpen
   Vraag of, behalve je partner, ook andere mensen in je omgeving willen helpen bij de verzorging van je kindje. Zo zorg je voor meer tijd en rust voor jezelf.
6. Slaap voldoende
   Voldoende slaap verbetert de geestelijke gezondheid. Een mogelijkheid is om ook te slapen wanneer je baby slaap. Schakel eventueel hulp van uw partner of familie in die op de baby kan passen.
7. Bespreek het met je huisarts
   Gesprekken met een praktijkondersteuner of psycholoog helpen bij de klachten van een postpartum depressie.
8. Zoek een steungroep.
   Deelnemen aan een steungroep van andere nieuwe moeders met een postpartum depressie kan een veilige en ondersteunende omgeving bieden voor het bespreken van ervaringen en het delen van copingstrategieën.

Postnatale depressie behandeling

Psychotherapie kan effectief zijn bij de behandeling van postnatale depressie. Een psycholoog kan je helpen de onderliggende oorzaken van je depressie te identificeren en strategieën ontwikkelen om ermee om te gaan. Cognitieve gedragstherapie (CGT) is een gebruikelijke methode bij depressies.. CGT helpt je negatieve gedachten en gedragingen te herkennen en te vervangen door positievere gedachten.

Ook lichaamsbeweging is een effectieve behandeling voor postpartum depressie. Het kan helpen je energieniveau te verhogen, stress te verminderen en de stemming te verbeteren.