Overspannen

Wat is overspannenheid?

Je bent overspannen wanneer de druk te hoog wordt, je het overzicht verliest en de grip op jouw situatie kwijtraakt. Je draaglast is groter dan je draagkracht kan dragen. Je ervaart diverse spanningsklachten zoals vermoeidheid, onrustig slapen en huilbuien. Je hebt moeite met het uitvoeren van je dagelijkse bezigheden, thuis of op het werk. Zaken waar je normaal niet over hoeft na te denken, worden nu een grote opgave. Je hebt het gevoel alsof je wordt geleefd.

Waarom ben ik overspannen?

Te veel druk, gebeurtenissen en problemen kunnen voor spanning zorgen. Langdurige drukte en stress op werk, uitdagingen binnen het gezin als ouder, een arbeidsconflict, een verbouwing, een overleden dierbare, maar ook positieve gebeurtenissen als een huwelijk, nieuwe baan of het krijgen van een kind: het kan zorgen voor extra spanning.

Hoe herken je of je overspannen bent?

De volgende klachten zijn kenmerkend voor overspannenheid:

• Je hebt last van spanningsklachten
• Je ervaart onvoldoende controle over je leven
• Je hebt moeite met het uitvoeren van dagelijkse bezigheden

Wat zijn de symptomen van overspannenheid?

Wanneer ben je overspannen? Dan heb je tenminste last van drie van onderstaande symptomen. 

Psychische klachten

De psychische symptomen van overspannenheid zijn:

• Vermoeidheid
• Prikkelbaar zijn
• Niet goed tegen drukte kunnen
• Onrustig / slecht slapen
• Veel piekergedachten
• Neerslachtigheid
• Slechte concentratie en geheugenproblemen
• Opgejaagd gevoel
• Emotioneel instabiel, om niets in huilen kunnen uitbarsten
• Meer medicijngebruik, roken of drinken

Lichamelijke klachten

Je kunt als je overspannen bent ook lichamelijke klachten ervaren, zoals:

• Hoofdpijn
• Duizeligheid en tintelingen
• Hartkloppingen
• Hyperventilatie
• Oorsuizen
• Buikpijn en maagklachten
• Fysieke vermoeidheid, alsof elke stap er één teveel is

Hoe raak je overspannen?

Je raakt overspannen wanneer je te veel druk en stress ervaart en het je niet goed lukt hier op een gezonde manier mee om te gaan. Stress en drukte ervaren we allemaal. Het kan in positieve zin werken, als motor voor alle dingen die je wilt doen en bereiken in je leven. Wanneer je jezelf overbelast, kan je overspannen raken.

Voorbeelden van omstandigheden die overspannenheid kunnen veroorzaken:

• Te hoge werkdruk
• Moeite met grenzen aangeven
• Teveel piekeren
• Het krijgen van een kind
• Geldzorgen
• Relatieproblemen
• Trouwen
• Een verbouwing
• Een nieuwe baan
• (Te) weinig steun uit je omgeving

Wat zijn gevolgen van overspannen zijn?

Overspannenheid komt helaas vaak voor. Er wordt in onze maatschappij veel van ons verlangd, maar we verlangen vooral ook vaak veel van onszelf. Hoge werkdruk, een hectisch privéleven, snelle online omgevingen, problematische relaties, financiële zorgen: het is heel logisch dat het je teveel kan worden. De gevolgen van overbelasting kunnen groot zijn. Wanneer je niet goed luistert naar de signalen van je lichaam, kan overspannenheid uitmonden in een burn-out. Bijtijds ingrijpen bij overspanning helpt dit te voorkomen.

Wat is het verschil tussen overspannenheid en burn-out?

Een burn-out is niet hetzelfde als overspannen zijn. Wanneer je overspannen bent, kun je nog wel je dagelijkse activiteiten uitvoeren, al kost het meer moeite dan normaal. Je kunt jouw spanningsklachten en overspannenheid zien als een voorstadium van burn-out. Neem ze dan ook serieus, overspannenheid is een waarschuwing om op de rem te trappen, voordat het te laat is.

Wie kan helpen wanneer je overspannen bent?

Wanneer je spanningsklachten bij jezelf herkent, is het belangrijk naar deze signalen van je lichaam te luisteren, hoe moeilijk dit soms ook is. Plan een afspraak bij je huisarts en bespreek jouw situatie. De huisarts werkt vaak met een vragenlijst, om vast te stellen of je daadwerkelijk overspannen bent. 

Bespreek jouw situatie ook thuis, met een vriend of familielid, of op werk met bijvoorbeeld HR. Steun en begrip uit jouw omgeving helpt met het verlagen van de druk die je ervaart. Professionele hulp van een psycholoog helpt je bij het doorzien van jouw problemen en patronen en de eventuele oorzaken. Psychologische hulp kan je daarnaast helpen om beter om te gaan met wat er in jouw leven speelt. 

Hoe herstel je van overspannen zijn?

Je bent overspannen. En nu? Wanneer je luistert naar de signalen van je lichaam, is de kans groot dat je al gauw de draad weer oppakt in je werk- en privéleven. De meeste mensen die overspannen zijn herstellen binnen twee tot zes maanden. Wanneer je de symptomen negeert, loop je het risico op een burn-out.

Herstel van overspannenheid verloopt in drie fasen:

1. Acceptatie en rust
   Vaak is dit het lastigste in het proces naar herstel: acceptatie. Ben je overspannen? Trek dan aan de bel in je omgeving en trap op de rem. Kijk welke activiteiten je nog wel, en welke je even niet meer kunt doen. Neem rust en luister naar je lichaam. Waarschijnlijk wil je liever door, maar weet dat rustiger aan doen de enige optie is om te kunnen herstellen.
2. Inzicht en oplossingen
   Onderzoek welke uitdagingen in je leven voor extra druk en spanning zorgen. Hoe ga je hiermee om? En hoe zou je hier anders, dus beter mee om kunnen gaan? Wat zijn jouw valkuilen en hoe kan je deze ombuigen? Een psycholoog kan je helpen dit goed in kaart te brengen.
3. Opbouw en actie
   Nu is het tijd om jouw inzichten en oplossingen in de praktijk te brengen. Ga anders om met verschillende situaties in je leven, zodat ze niet meer tot overbelasting zorgen. Bouw het langzaam op. Je zult zien dat je steeds meer activiteiten kunt gaan oppakken, zowel op werk als thuis.