Grenzen aangeven

Waarom is grenzen aangeven belangrijk?

Als je geen grenzen aangeeft, blijven anderen die overschrijden. Je doet dan dingen die je niet wilt of kunt. Een collega vraagt of jij als-je-blieft een klus wil overnemen. Iemand doet onbeschoft tegen je. In de supermarkt dringt iemand voor. Jouw nieuwe vriend wil graag seks, maar jij bent daar echt nog niet aan toe. De voorbeelden zijn legio. Je raakt de grip op jezelf kwijt en op de langere termijn leidt dit tot stress en overspannenheid.

Wat voor soort grenzen zijn er?

Er bestaat een onderscheid tussen psychische en fysieke grenzen.

Psychische grenzen
Psychische grenzen zijn de grenzen die te maken hebben met jouw mentale willen en kunnen. Anderen verwachten te veel van je. Om je baas te plezieren doe je zwaarder werk dan je aankan. Of je werkt te veel uren waardoor je te weinig toekomt aan jezelf en aan je gezin. Of je doet altijd wat jouw partner het liefst doet. In het meest extreme geval heeft iemand jou als het ware in zijn macht. 

Fysieke grenzen
Onder fysieke grenzen verstaan we grenzen die te maken hebben met fysiek contact. Hoe ver mag een ander gaan met een aanraking? Denk aan iemand die graag knuffelt, terwijl jij dat niet wilt. Iemand die schreeuwend op je afkomt, wat bedreigend is. Of een collega die zijn hand op jouw bil legt. Deze en andere vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag zijn natuurlijk ook een fysieke grens die iemand overgaat. 

Waarom is grenzen aangeven lastig?

Vind je het lastig om je grenzen aan te geven? Dan zit daar vaak de overtuiging achter dat iets móet gebeuren, omdat je anders minderwaardig bent als persoon. De diepere oorzaak is dus vaak een negatief zelfbeeld. Je zoekt erkenning bij anderen en bent bang dat die ander jou niet meer waardeert. ‘Nee’ zeggen wordt dan erg moeilijk.

Hoe herken ik mijn grenzen?

Erachter komen wat jouw grenzen zijn lukt alleen op het moment dat je die grens bereikt. Dan is het verstandig om op onderzoek te gaan. Stel jezelf de volgende vragen:

• Wat vind ik belangrijk?
• Wat zijn mijn behoeften?
• Wat doet de vraag of het gedrag van die ander met mij?
• Wat denk ik?
• Wat voel ik? Is het stress, ergernis, hoofdpijn?
• Waar komt dit gevoel vandaan? Wat zegt dit mij?

Het leren vóelen kan je helpen om beter je grenzen te leren herkennen.

Het advies is om niet teveel naar de grenzen van anderen te kijken. De grenzen van een ander zijn simpelweg anders. Sommigen kunnen na een drukke werkdag nog prima een avond vergaderen. Anderen hebben rust nodig. Respecteer je eigen grenzen.

Grenzen aangeven, hoe doe je dat? 5 tips

Als je leert om je grenzen aan te geven, dan groeien je zelfvertrouwen en eigenwaarde. Omdat je niet meer iedereen hoeft te ‘pleasen’, voel je je minder moe en ervaar je minder stress. Oefening baart kunst. Vraagt een ander iets van jou wat jij eigenlijk niet wilt? Probeer dan het volgende:

1. Houd het dichtbij jezelf
Bespreek met de ander wat jouw grens is en wat dit met jou doet als een ander hier overheen gaat. Doe dit zonder met je vinger te wijzen en de ander te beschuldigen. Beschrijf het gedrag of de vraag van de ander concreet en welk effect dit op jou heeft. Vaak bedoelen anderen het ook niet slecht. Dit kan je ook zo benoemen: “Ik weet dat je het niet slecht bedoeld, maar …” 

2. Geef je grenzen aan op het moment zelf
Probeer geen oude koeien uit de sloot te halen: “Vorige week deed je dit en dat vond ik niet fijn.” De boodschap komt beter over als je bijvoorbeeld zegt: “Ik merk dat ik het niet fijn vind dat je dit nu doet.” Soms kan het lastig zijn om dit op deze manier te doen, in de hitte van het moment. Dan is het prima om even af te koelen. Ga bijvoorbeeld een rondje lopen en kom er daarna op terug. 

3. Begin klein
Het kan best eng zijn om je grenzen aan te geven. Vooral als het niet in je aard zit om dat te doen. Misschien ben je bang dat jouw boodschap er verkeerd uitkomt. Of dat de ander boos wordt en jou afwijst. Herken je dit? Oefen dan eerst eens met ‘nee’ zeggen in kleine situaties. 

4. Houd vol
Houd er rekening mee dat je dezelfde grens vaker dan één keer moet aangeven. Want de ander is dat niet gewend en kan daarom verbaasd of lacherig reageren. Raak niet van je stuk en herhaal jouw grens gewoon rustig.

5. Vertel wat er gebeurt als de ander zo doorgaat
Geef aan wat de gevolgen zijn als de ander over jouw grenzen blijft gaan. Geef bijvoorbeeld bij je leidinggevende aan: ‘Als ik op deze manier moeten blijven doorwerken, dan ben ik straks overspannen. Dat wil ik niet.” Vermijd dreigementen, maar beschrijf het gevolg zo feitelijk mogelijk.

Hoe geef je je grenzen aan in een relatie?

Als je veel met elkaar optrekt kunnen grenzen vervagen. Bovendien kan jouw partner je gedachten niet lezen, hoe goed je elkaar ook denkt te kennen. Wees dus steeds open in wat je wel en niet wilt. Bespreek die grenzen met elkaar en houd daarbij de tips uit bovenstaande artikel in gedachten.