Home > Klachten > Rouw

Rouw

085-1308900

Rouwen is een emotioneel en heel persoonlijk proces dat iedereen op haar of zijn manier anders ervaart. In dit artikel vertellen we wat je voelt tijdens het rouwproces, hoe je rouwverweking kan herkennen en hoe je kunt omgaan met rouw.

Wat is rouw?

Rouwen is het verwerken van een groot verlies. Het is vaak een ingrijpend en langdurig proces, dat veel met je doet. Het overlijden van een dierbare, bijvoorbeeld het verlies van een kind, veroorzaakt  rouw. 

Rouwen is een hoogst individuele ervaring; er is geen goede of verkeerde manier om te rouwen. Hoe je rouwt hangt af van vele factoren, waaronder je persoonlijkheid en manier van omgaan met je verlies, je levenservaring, je geloof, en hoe belangrijk het verlies voor je was. 

Je associeert rouwen wellicht met de dood van een geliefde – wat vaak de oorzaak is van de meest intense vorm van rouw – maar elk verlies kan rouw veroorzaken.

 

Soorten rouw

Rouw kan je dus ervaren als gevolg van allerlei soorten van verlies, niet alleen de dood van een geliefde. Soms is het moeilijk om te herkennen of je in rouw bent als het verlies minder duidelijk of significant is.

Je kunt rouwen in de volgende situaties:

  • je gezondheid verslechtert;
  • je gaat scheiden of gaat uit elkaar;
  • je je baan kwijtraakt of je bedrijf failliet is;
  • je de hoop verliest op het krijgen van een kind;
  • jij of jouw partner een miskraam krijgt;
  • je financiële instabiliteit hebt;
  • je huisdier komt te overlijden;
  • je een gekoesterde droom niet kan waarmaken;
  • je geliefde ernstig ziek is;
  • je een vriendschap kwijtraakt.

 

Hoe voelt rouw?

Verlies – in alle mogelijke vormen – leidt tot pijnlijke gevoelens zoals boosheid, verdriet, verlangen, opluchting, verdoving en jaloezie. Soms leidt het ook tot klachten zoals piekeren over je verleden, schuldgevoelens en concentratieverlies. Ook schuldgevoel en eenzaamheid komen veel voor.

Als je door een rouwproces gaat, dienen zich veel verschillende klachten en gevoelens aan;

  • Ongeloof: “ik kan me niet voorstellen dat het echt zo is.”
  • Opgeluchting: “Ik ben blij dat het na lange ziekte en/of strijd nu eindelijk klaar is.”
  • Spijt: “Heb ik wel genoeg gedaan en betekend voor de overledene.”
  • Pijn: “Er is nog oud zeer dat ik niet heb kunnen uitpraten.”
  • Onzekerheid: “Ik mag niet meer genieten en mijn gewone leven oppakken omdat ik moet rouwen en verdrietig moet zijn.”
  • Depressiviteit: “Het leven is betekenisloos en heeft geen zin meer voor mij.”
  • Schuld: “Had ik maar afgeraden om te …”

Ook kan je herbelevingen ervaren of flashbacks. Bijvoorbeeld door een ziektebed of een traumatische confrontatie met een ongeval. Als dit aan blijft houden, kan hulp bij trauma een uitkomst bieden.

De pijn van het verdriet kan ook je lichamelijke gezondheid verstoord worden, waardoor je moeite kan hebben met goed slapen, eten of zelfs helder denken.

 

Rouwverwerking

Iedereen verwerkt een verlies op haar of zijn eigen manier. Ben je boos, verdrietig of ervaar je een combinatie van verschillende emoties? Het is heel normaal om deze gevoelens door te maken.

Het rouwproces neemt onvermijdelijk tijd in beslag. Genezing gebeurt geleidelijk; het kan niet worden geforceerd of gehaast – en er is geen “normaal” tijdschema voor rouwverwerking. Sommige mensen beginnen zich na weken of maanden beter te voelen. Voor anderen duurt het rouwproces jaren. Wat jouw rouwervaring ook is, het is belangrijk om geduld te hebben met jezelf en het proces op natuurlijke wijze te laten verlopen.

 

Rouwverwerking fases

Dr. en psychiater Elisabeth Kübler-Ross herkende een patroon van 5 fasen in rouwverwerking. Zij beschreef vijf gemeenschappelijke stadia van rouw. Deze zijn:

  • Ontkenning
  • Woede (& protest)
  • Onderhandelen (& vechten)
  • Somberheid (& depressiviteit)
  • Aanvaarding

Voorheen werd gesteld dat deze fasen chronologisch verlopen. Dit is niet het geval: soms volgen ze elkaar op, soms wisselen ze opeens van volgorde en soms doorloop je meerdere fases tegelijkertijd. Of sommige fases ga je niet door.

 

Rouwverwerking symptomen

Aan de hand van deze fasen beschrijven we de verschillende rouw symptomen die je kunt ervaren.

  • Ontkenning
    De werkelijkheid is te pijnlijk of overweldigend. Bewust of onbewust weigeren we geconfronteerd te worden met de realiteit. Het is een bescherming die je helpt om overeind te blijven en de pijnlijke werkelijkheid binnen te laten op jouw tempo. Dit noemen we ook wel vermijding en is kenmerkend voor rouwen. Je gaat bewust gedachtes, gevoelens of activiteiten uit de weg die je associeert met het verlies. Ook hartkloppingen, hoofdpijn en enorme vermoeidheid of juist extreme energie (overcompensatie) komen voor.
  • Woede
    Je wordt geconfronteerd met de werkelijkheid. Er komt boosheid naar de oppervlakte en stelt jezelf vragen als; ”Waarom ik? Waar heb ik dit aan verdiend? Het leven is niet eerlijk!”
  • Onderhandelen
    In deze fase probeer je te onderhandelen door beloftes te maken. Je probeert om de pijn van het verlies zo klein mogelijk te maken. Sommigen richten zich hierbij tot een God (”Ik beloof dat ik nooit meer boos zal worden, als je hem/haar weer terugbrengt. Als je ervoor zorgt dat hij/zij mij niet verlaat, zal ik mijn leven beteren.”).
  • Somberheid
    In deze fase komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar de oppervlakte. Je hebt de neiging je terug te trekken, voelt je verlamd en hebt moeite zin te maken. Je ervaart letterlijk de pijn van je verlies.
  • Aanvaarding
    Je leert te leven met de nieuwe realiteit. Je ziet de werkelijkheid onder ogen van je verlies. De pijn is nog steeds aanwezig en er komt ruimte voor berusting in de nieuwe realiteit. Je leert je aan te passen aan je omgeving met het verlies dat je hebt meegemaakt. Ook leer je opnieuw te houden van alles om je heen en je verlies een plek te geven.

 

Wat kan je doen bij rouw?

Soms overvalt een verlies je. Soms leef je er al tijden naartoe. Hoe dan ook: rouwen kost tijd. En die tijd is voor iedereen anders. Leg jezelf dus geen tijdsdruk op, en neem je niet voor dat je binnen een bepaalde periode ‘klaar’ moet zijn. Rouwen doe je op de manier die bij jou past. 

  1. Blijf praten
    Dat kan met je partner, een goede vriend of vriendin, een nabestaande of een professional. Laat het toe dat mensen voor je zorgen.
  2. Vind een manier om je emoties te uiten
    Iedereen verwerkt emoties anders. Voor de een is dat praten en voor de ander juist schrijven. Ook kan het bekijken van foto’s, iets creatiefs doen zoals schilderen, de natuur opzoeken of huilen helpen.
  3. Zorg goed voor jezelf
    Pak je rust, ga op ‘normale’ tijden slapen en zet een wekker ‘s ochtends. Blijf goed eten en verdoof je emoties niet met drugs of alcohol.
  4. Neem geen belangrijke beslissingen in een periode van rouw
  5. Zoek ontspanning op
    Doe dingen die je leuk vindt. Ga de deur uit, spreek met vrienden af en blijf niet in je eentje op de bank zitten.
  6. Ga sporten
    Sporten is niet alleen gezond, het helpt je ook om je hoofd even ‘uit’ te zetten. Blijf dus bewegen. Rustig wandelen in het bos of een stuk fietsen is ook goed.

 

Wat als rouw niet overgaat?

Rouw is een normale aanpassing aan verlies. Over tijd neemt de intensiteit van je gevoelens van verdriet af. Wanneer de rouw niet afneemt, wordt dit in de DSM-5 – een diagnostisch en statistisch handboek voor psychologen en psychiaters – aangeduid als Persisterende Complexe Rouwstoornis (PCRS). Dit noemen we simpelweg ook wel ‘vastgelopen rouw’.

Er is sprake van vastgelopen rouw als je het verlies minimaal 12 maanden geleden hebt meegemaakt. Zes maanden voor kinderen en adolescenten.

Kernsymptomen vastgelopen rouw (minimaal één symptoom ervaar je)

  • Je hebt het verlies minimaal 12 maanden geleden meegemaakt.
  • Je hebt kwellend verlangen naar verloren dierbare.
  • Je ervaart veel emotionele pijn.
  • Je bent veel bezig met het verlies (preoccupatie).
  • Je spendeert veelt tijd aan de gebeurtenissen die tot het verlies hebben geleid.

 

Aanvullende symptomen (minimaal 6 symptomen ervaar je)

  • Je vindt acceptatie moeilijk.
  • Je hebt het gevoel van ongeloof.
  • Je hebt moeite met het ophalen van mooie en positieve herinneringen aan het verloren of de overledene.
  • Je hebt verbitterdheid of woede en boosheid.
  • Je neemt jezelf kwalijk voor het verlies.
  • Je vermijdt herinneringen aan je verlies.
  • Je hebt de wens om zelf te sterven zodat je weer bij de overledene kunt zijn.
  • Je hebt vertrouwensproblemen.
  • Je voelt je alleen of voelt je onthecht van anderen.
  • Je hebt het gevoel dat het leven leeg en betekenisloos is sinds het verlies.
  • Je weet niet goed meer wat jouw rol in het leven is of je bent (een deel van) je identiteit kwijtgeraakt met het verlies.
  • Je hebt moeite met het opbrengen van enthousiasme voor of interesse in activiteiten.

 

Hulp bij rouw

Rouw is een normaal proces, waar ieder mens mee geconfronteerd wordt in het leven. Dat betekent niet dat rouwen meevalt. Steun zoeken bij dierbaren in je omgeving helpt om vorm te geven aan je rouwproces. Heb je adviezen geprobeerd en het gevoel dat je sombere gevoelens niet weggaan en zelfs erger worden?

  • phone-icon

    Bekijk onze tips hoe je kunt omgaan met rouw. Heb je daarna nog vragen? Bellen kan vrijblijvend via 085-1308900.

  • medical-icon

    Een gebruikelijke therapie bij rouwverwerking is cognitieve gedragstherapie (CGT). Bij CGT kijk je samen met de psycholoog naar jouw gedachten.

  • arrow-icon

    Let op: behandeling voor het verwerken van rouw wordt niet vergoed door de zorgverzekeraar. Vind meer informatie over vergoedingen en verzekerde zorg. We wijzen je ook op de mogelijkheden die OpenUp biedt om je te helpen bij gevoelens van rouw.

publish-icon Gepubliceerd - 11 okt 2021
Rouw is een persoonlijk proces. Je verwerkt verlies op jouw eigen manier.
eline van eechoud ipractice psycholoog
GZ-psycholoog Eline van Eechoud

iPractice biedt iedereen:

  • arrow-icon Vergoede zorg met beoordeling 9+
  • arrow-icon Direct hulp zonder lange wachttijden
  • arrow-icon Vrijblijvend gratis behandeladvies
085-1308900

Psychologen gespecialiseerd in rouw

Sascha Arema

vera_bonekamp_psychologist-ipractice

Vera Bonekamp

Fatima Noorzai

Corinne Langedijk