Hulp bij slaapproblemen

Onderzoeken van je slaapklachten

De reden achterhalen waarom je slecht slaapt, helpt bij het geven van een goede, gerichte behandeling. De psycholoog of huisarts helpt je in dit proces. Hij of zij stelt vragen om te achterhalen wat de mogelijke oorzaak is en stelt vervolgens de diagnose vast.

Artsen en psychologen stellen doorgaans de diagnose slapeloosheid door vragen te stellen over je slaapgewoonten en medische voorgeschiedenis. Via bijvoorbeeld vragenlijsten beoordelen ze symptomen als vermoeidheid en slaperigheid. Soms vragen ze je ook om gedurende een korte periode een slaapdagboek bij te houden.

Slaapstoornissen kunnen een reden zijn van je slaapklachten, zoals slaap apneu, narcolepsie, Restless Leg Syndrome (onrustige benen). 

⮕ Lees meer over welke slaapstoornissen er zijn

Ook psychische klachten hebben vaak slaapproblemen tot gevolg:

• Angst: Angsten krijgen ’s avonds in bed vaak de overhand omdat je niet meer wordt afgeleid door alledaagse dingen;
• Depressie: Depressie gaat vaak gepaard met slecht slapen in de nacht en dutjes doen overdag. Je komt in een vicieuze cirkel terecht;
• Stress: Stress zorgt voor spanning en onrust in je lichaam. Op het moment dat je wilt gaan slapen, heb je het gevoel dat je nog te veel aanstaat;
• Piekeren: Ook piekergedachten komen juist opzetten in de avond. Je wordt niet afgeleid door andere dingen en je gedachten nemen een loopje met je.

⮕ Lees meer over oorzaken van slapeloosheid.

Behandeling van slaapproblemen

De juiste therapie voor het behandelen van jouw slaapprobleem is dus afhankelijk van de klachten en onderliggende oorzaken. Afhankelijk van de diagnose, wordt een gepaste behandeling voorgesteld. Voor slaapproblemen worden CGT, slaaprestrictie en lichttherapie het vaakst ingezet. We lichten elk van deze behandelingen toe. 

1. CGT bij slaapproblemen

Cognitieve Gedragstherapie (CGT) is een goede behandeling voor slaapklachten als gevolg van psychische klachten. Cognitieve gedragstherapie helpt je je jouw gedachten te herstructureren. Dit komt indirect ook je nachtrust ten goede. 

Hoe helpt cognitieve gedragstherapie bij slaapproblemen?

Voordat er een CGT-behandeling voor slaapproblemen wordt gestart, zoekt de psycholoog eerst samen met jou uit wat de oorzaak is van je slaapprobleem. 

Een slaapdagboek bijhouden

Je begint met het bijhouden van een slaapdagboek. Het slaapdagboek geeft de psycholoog informatie over de onderliggende redenen voor je slaapklachten. 

In het dagboek houd je vragen bij als: ‘wat speelt er op het moment dat je niet kunt slapen?’ Of ‘heb je last van bepaalde gedachten die jouw slaap belemmeren?’.

Een denkpatroon met een negatief effect is bijvoorbeeld: “Als ik slecht slaap, ben ik morgen niets waard en kan ik mijn werk niet goed doen”. Dit is een piekergedachte die je onbedoeld alleen maar langer uit je slaap houdt.

CGT helpt op 4 manieren

1. Je leert om niet-werkende gedachtes uit te dagen en uiteindelijk weer beter te slapen. 
2. Je krijgt een stukje psycho-educatie. Je leert meer over slaap.
3. Je leert over goed slaapgedrag. Denk aan: je bed enkel gebruiken om in te slapen en wanneer je niet kunt slapen, je bed tijdelijk verlaten. 
4. Je maakt slaaprestrictie onderdeel van je behandeling. Bij slaaprestrictie beperk je de tijd in je bed tot de uren waarop je goed slaapt. 

2. Slaaprestrictie

Bij slaaprestrictie blijf je minder uren per nacht in je bed liggen. In de uren dat je wakker ligt (te piekeren), ga je je bed uit. Dit betekent dat er alleen nog uren overblijven van goede slaap. Minder uren in bed zorgen ervoor dat je ’s avonds weer moe naar bed gaat. Je valt dan beter in slaap.

3. Lichttherapie

Lichttherapie helpt om je slaap-waakritme onder controle te krijgen. Daglicht stopt namelijk je melatonine-productie in de hersenen. Melatonine is een hormoon dat door de pijnappelklier wordt aangemaakt. Het beïnvloedt je slaap-waakritme. Met lichttherapie in de ochtend begin je jouw dag met extra veel daglicht. Dit vermindert je slaapbehoefte, maakt je energieker en verbetert je humeur. 

Lichttherapie zorgt er dus voor dat je ’s avonds als het donker is beter slaapt, omdat de melatonine-productie op het juiste moment weer op gang komt. Je dag-nachtritme is dan herstelt. Veel mensen hebben al baat bij twee weken lang, iedere ochtend lichttherapie [1]. 

Medicatie of alcohol

Slaapmedicatie is niet aan te raden als structurele oplossing bij slaapproblemen. Slaapmedicijnen zorgen er wel voor dat je in slaap valt of beter doorslaapt. Maar het probleem is dat die slaap oppervlakkig is. De volgende ochtend word je niet uitgerust wakker en ben je nog steeds moe. 

Slaapmedicatie is daarnaast erg verslavend. Je mag het niet langer dan twee weken achter elkaar gebruiken.

Een ‘slaapmutsje’ in de vorm van alcohol- of drugsgebruik is ook niet behulpzaam. Ook dit levert maar een oppervlakkige slaap op waar je niet voldoende van uitrust.