Gevolgen van stress

Wanneer heeft stress negatieve gevolgen?

Kortdurende stress is functioneel en kan een motiverende factor zijn om doelen te bereiken en prestaties te verbeteren of als een reactie op een bedreigende situatie. Je hersenen schatten in dat je snel en geconcentreerd in actie moet komen, omdat er anders iets ergs gebeurt. Je hersenen geven dan hormonen af, zoals cortisol, adrenaline en noradrenaline, die jou in een vecht, vlucht of bevries-modus brengen.

Fysieke stressklachten zijn dé manier van je lichaam om aan te geven dat een grens is bereikt. De uitdaging is om deze signalen tijdig te leren herkennen en serieus te nemen.

Werkstress

Werk of de werksituatie is een voorkomende stressoor. Je hebt bijvoorbeeld een baan waarin je per se goed wil presteren, of waarin de werkdruk een te grote belasting vormt. In dit geval blijf je stresshormonen aanmaken, en je lijf blijft in de vecht, vlucht of bevries-modus staan. Er is dan sprake van chronisch stress en een chronische hormonale disbalans.

Chronische stress

Als stress langdurig aanhoudt en onbeheersbaar wordt, kan het ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Je maakt te vaak stresshormonen aan. Het lichaam wordt uitgeput en de structuur en werking van de hersenen kunnen veranderen.

Chronische stress is dus een vorm van stress die langdurig aanhoudt en waarbij de stressreactie in ons lichaam continu geactiveerd blijft.

Wat doet stress met je lichaam?

Het effect van langdurige stress op je lichaam zorgt ervoor dat er continu en meer stresshormonen worden aangemaakt, waaronder cortisol. Het cortisolgehalte stijgt en dit zorgt voor allerlei ongemakken;

• Je hartslag komt niet tot rust;
• Je ademhaling kalmeert niet;
• Je lichaam komt niet aan ontspannen toe;
• Je lichaam staat voortdurend in een staat van alertheid.

Andere ongemakken die hierdoor ontstaan, kunnen zijn;

• Je gewicht neemt toe of juist af
• Je slaapt slecht
• Je hebt een verhoogde bloeddruk
• Je spijsvertering is verstoord
• Je immuunsysteem is aangetast

Er zijn ontzettend veel klachten die samenhangen met stress, en die je misschien níet meteen herkent.

Je herkent chronische stress aan de volgende meest voorkomende lichamelijke en psychische klachten.

Lichamelijke klachten

Veel voorkomende lichamelijke klachten van stress zijn;

• Haaruitval
• Oorsuizen
• Bultjes
• Pijnlijke armen en benen
• Hoofdpijn
• Nek-, en rugklachten en stijfheid bij opstaan
• (Chronische) Hyperventilatie
• Slapeloosheid
• Koude handen en voeten
• Wazig zien en dubbel zien
• Hoge bloeddruk en hartklachten
• Maag- en darmklachten
• Duizeligheid
• Vatbaarheid voor ziekten en infecties
• Zweten en trillen

Lichamelijke klachten moeten in eerste instantie door een huisarts worden gecontroleerd. Herken je één of meer van bovenstaande lichamelijke klachten en zitten ze jouw dagelijks functioneren in de weg? Neem dan contact op met je huisarts.

Langdurige stress kan zelfs leiden tot overspannenheid of een burn-out; dit gebeurt wanneer je lichaam de stress simpelweg niet meer aan kan. Chronische stress wordt ook in verband gebracht met diabetes type 2, allergieën en auto-immuunaandoeningen.

Welke impact heeft stress op ons immuunsysteem?

Bij chronische stress raakt het immuunsysteem verstoord. Je maakt minder witte bloedcellen aan die juist zo belangrijk zijn bij het aanvechten van ongewenste indringers: (virale)infecties, bacteriën en schimmels. Door de stress raakt ook je immuunsysteem verstoord. Je loopt meer risico op hart- en vaatziekten en je hebt vaker en sneller last van, onder andere, je nek, rug en schouders.

Psychische klachten

Veel voorkomende psychische klachten van stress zijn;

• Piekeren of overmatige zorgen maken
• Vergeetachtigheid
• Concentratieproblemen
• Posttraumatische stressstoornis (PTSS)
• Angst– en paniekaanvallen. Stresshormonen verhogen je staat van alertheid en dit maakt je sneller angstig.
• Depressie. Stress versterkt negatieve gevoelens en vergroot de kans op depressie.
• Helemaal nergens zin in hebben
• Geheugenproblemen
• Opgejaagd gevoel

Hoe beïnvloedt stress de hersenen?

Stress kan een groot effect hebben op de hersenen. Langdurige of chronische stress kan leiden tot veranderingen in de structuur en werking van de hersenen, waaronder:

• Verlies van hersencellen in de hippocampus. Dit kan leiden tot geheugenproblemen en stemmingsstoornissen.
• De amygdala wordt actiever. Dit is het gebied dat gevaar detecteert. Dit kan leiden tot overgevoeligheid voor stress en angst.
• De prefrontale cortex wordt minder actief. Dit deel van de hersenen is betrokken bij het nemen van beslissingen, plannen en redeneren. Dit kan leiden tot concentratieproblemen en probleemoplossend vermogen.
• Veranderingen in de chemische balans van de hersenen. Stresshormonen nemen toe en neurotransmitters zoals serotonine en dopamine nemen af. Dit beïnvloedt het reguleren van stemming en emoties.

De vicieuze cirkel van stress en het brein

Zo werkt de vicieuze cirkel van stress in je brein

1. Stress begint in de hypothalamus waar het stresshormoon cortisol wordt aangemaakt.
2. Dit activeert vervolgens de hippocampus, die stress afremt.
3. Als je veel stress hebt, raakt je hippocampus overwerkt en dat leidt vervolgens tot geheugenverlies.
4. Je brein is vervolgens minder in staat je amygdala af te remmen.
5. Zodra de amygdala niet wordt afgeremd ontstaat er een ontketening van negatieve emoties die op hun beurt weer voor nieuwe stress zorgen in de hypothalamus
6. …en het begint weer van voor af aan.

Chronische stressklachten herkennen

Het is belangrijk om te weten en te herkennen hoe jouw lichaam op te veel stress reageert. Zo voorkom je dat je te lang met stress doorloopt, waardoor je immuunsysteem en je hippocampus beschadigd raken. Ook voorkom je dat je voor een aandoening behandeld wordt die een lichamelijke oorzaak lijkt te hebben – zoals rugpijn of oorsuizen – maar die eigenlijk door stress veroorzaakt wordt.

Adviezen om te langdurige stressklachten te voorkomen

1. Zorg voor een evenwicht tussen werk en privéleven. 
   Zorg voor meer rust en ontspanning in je week. Je hersenen zijn minder snel geneigd om in de stress-stand te schieten , waardoor je lichaam ook tot rust komt.
2. Implementeer een vast ontspanningsmoment elke dag.
   Op iedere plan je een moment om niks anders te doen dan te ontspannen.
3. Doe een rustige hobby of activiteit.
   Lees een boek, luister naar muziek, schilder of probeer iets creatiefs.
4. Leer grenzen aan te geven.
   Leer hoe je nee kunt zeggen tegen verzoeken die je stress veroorzaken. Oefen met hoe je beter je grenzen aan kunt geven om je tijd en energie te beschermen.
5. Beoefen regelmatig Yoga of mindfulness.
   Dit zijn gerichte activiteiten die ontspanning van het lichaam stimuleren.

Meer advies? Deze tips helpen om stress te verminderen.