ADHD

Hulp van een psycholoog is meestal niet nodig

Als je merkt dat je gebrek aan focus, of juist je drukke gedrag, je tegenwerken op werk, studie of in het dagelijks leven, helpt het om te begrijpen waar het vandaan komt. En wat je eraan kunt doen. Er is namelijk veel mogelijk en hulp van een psycholoog is lang niet altijd nodig. 

We geven je een aantal praktische tips waar je zelf mee aan de slag kunt, maar leggen je ook uit wanneer het wel nodig is om hulp te zoeken van een professional (en wat je dan kunt verwachten).

Wat is ADHD?

ADHD staat voor Attention-Deficit Hyperactivity Disorder en valt binnen de categorie neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Een hele mond vol. Het komt erop neer dat iemand met ADHD aanhoudend moeite heeft om de aandacht ergens bij te houden (aandachtsproblemen) en/of vaak hyperactief en impulsief is. Al dan niet gecombineerd. Karaktertrekken die in je jeugd al kunnen voorkomen.

ADHD wordt vastgesteld aan de hand van een uitgebreid diagnostisch onderzoek waarin wordt gekeken naar verschillende kenmerken. En het effect dat deze hebben op je dagelijks leven. In veel gevallen wordt ADHD al op jongere leeftijd vastgesteld. 

Het is belangrijk om te begrijpen dat niet iedereen die last heeft van concentratieproblemen of druk in zijn hoofd is, ADHD heeft. Zo kunnen concentratieproblemen ook het gevolg zijn van stress, een drukke periode waarin veel van je wordt gevraagd of iets dat je in het verleden hebt meegemaakt. 

Als je hulp zoekt, kijken psychologen altijd eerst naar andere factoren die jouw klachten kunnen verklaren. In de meeste gevallen komen aandacht- en concentratieproblemen namelijk niet voort uit ADHD. Pas als die andere oorzaken zijn uitgesloten, wordt uitgebreid onderzoek naar ADHD gedaan. We spreken van ADHD als de klachten langere tijd continu aanwezig zijn en je belemmeren in je dagelijks leven.

Welke kenmerken passen bij ADHD?

ADHD uit zich op verschillende manieren. Het clichébeeld van een druk en ongefocust persoon is lang niet altijd waar. Ook iemand die juist wat kalmer, introverter of rustiger is, kan ADHD hebben. Wel is een groot deel van de mensen met ADHD veel in beweging, druk in het hoofd en gevoelig voor externe prikkels (en zoekt die prikkels ook vaak zelf op).

Je herkent ADHD aan verschillende kenmerken in drie categorieën; aandachtsproblemen, hyperactiviteit en impulsiviteit.

Aandachtsproblemen

• Je hebt moeite met luisteren en vindt het lastig om je aandacht erbij te houden;
• Je vindt het lastig om instructies op te volgen;
• Je stelt taken uit of maakt ze niet af;
• Je hebt moeite met dingen plannen en organiseren;
• Je bent chaotisch en hebt weinig of geen overzicht.

Hyperactiviteit

• Je vindt het lastig om je te ontspannen;
• Je hebt een rusteloos gevoel in je lichaam;
• Je bent het liefst continu bezig;
• Je zit niet graag stil.

Impulsiviteit

• Je doet vaak iets zonder er eerst over na te denken;
• Je vindt het lastig om ergens mee te wachten;
• Je onderbreekt anderen tijdens een gesprek;
• Je komt vaak terug op impulsieve beslissingen.

We spreken van de diagnose ADHD als deze klachten langere tijd continu aanwezig zijn en ze je functioneren (sterk) negatief beïnvloeden. Daarnaast moeten andere factoren of psychologische diagnoses zijn uitgesloten. Vaak zie je dat er tegelijkertijd sprake is van angst- of stemmingsklachten of andere belemmerende omstandigheden.

Wat zijn de oorzaken van ADHD?

Er is geen specifieke oorzaak voor ADHD aan te wijzen. Wel is bekend dat erfelijkheid een rol speelt. Als een van je ouders ADHD heeft, is de kans groter dat jij het ook hebt.

Omgevingsfactoren kunnen invloed hebben op je gedrag en de mate waarin je de kenmerken van ADHD ervaart. Zo kan weinig structuur thuis je gedrag versterken of komt ADHD meer tot uiting als de structuur van school of studie (tijdelijk) wegvalt.

Ook individuele kwetsbaarheid speelt een rol bij ADHD. Vroeggeboorte of een te laag geboortegewicht kunnen hier invloed op hebben.

Wat zijn de gevolgen van ADHD?

Elk mens en elke omgeving is anders. Of en in welke mate bovenstaande kenmerken van ADHD je leven beïnvloeden, verschilt dan ook sterk per persoon. Het is bijvoorbeeld afhankelijk van de omgeving waarin je werkt, studeert, opgroeit of woont, maar ook van de copingsstrategieën die je in je leven hebt opgedaan of aangeleerd en natuurlijk de mate waarin je klachten tot uiting komen.

Gevoelens die je kunt ervaren: 

• Depressieve gevoelens;
• Stemmingswisselingen;
• Faalangst;
• Een buitengesloten gevoel;
• Onzekerheid;
• Woedeaanvallen.

Maar je kunt ook denken aan:

• Moeite met je werk of studie;
• Onafgemaakte huishoudelijke taken;
• Moeite met sociale contacten of relaties;
• Geen overzicht in je financiën;
• Verslaving.

Wat kun je zelf doen?

Als je weet wat bij jou de overhand heeft, kun je proberen om daar iets aan te doen. Er zijn veel oefeningen en tools om zelfstandig mee aan de slag te gaan. En dat is vaak een opluchting! 

Deze tips helpen je om meer structuur, overzicht en rust te hebben in je dag (en daar is geen hulp van een psycholoog bij nodig):

1. Richt je op je kwaliteiten
Focus je op waar je goed in bent in plaats van je minder sterke kanten. Zo ben jij misschien goed in het bedenken van originele oplossingen en zeg je waar het op staat. Wat goed helpt, is om jezelf elke ochtend te herinneren aan je sterke kanten. Schrijf je kwaliteiten op een post-it en hang dit aan je spiegel zodat je er elke dag aan wordt herinnerd. Vraag jezelf ‘s ochtends af hoe je je kwaliteiten kunt inzetten.

2. Werk met een agenda

Als plannen en organiseren voor jou een obstakel is, helpt het om een agenda bij te houden. In je telefoon of op papier, doe wat werkt voor jou. Begin je ochtend met het werpen van een blik op je agenda. En als je een afspraak maakt, zet je die er direct in. Tip: stel reminders in voor belangrijke taken of afspraken.

3. Zorg goed voor jezelf

Gezond eten en goed slapen helpt je ook. Na een nacht met weinig slaap raak je sneller je focus kwijt en ben je eerder geneigd om impulsief dingen te ondernemen. Ook kun je goed voor jezelf zorgen door bewust periodes van rust in te bouwen. Maak eens een wandeling in de natuur of lees een boek. Ook yoga en mindfulness kunnen je helpen om af en toe bewust een pauze in te lassen in je drukke agenda. Verder lezen: hoe verminder ik stress?

4. Breng structuur aan

Een vaste structuur en routine helpen je om de chaos in je hoofd te kalmeren. Sta bijvoorbeeld elke dag op hetzelfde tijdstip op en zorg voor een fijne ochtend- en avondroutine.

5. Ontdek wat voor jou werkt

Onthoud dat wat voor jou werkt niet voor een ander hoeft te werken. En andersom! Probeer verschillende dingen om te ontdekken waar jij het meeste baat bij hebt. De één heeft behoefte aan een fijne ochtendroutine en een overzichtelijke agenda, de ander juist aan een goede en regelmatige nachtrust.

ADHD behandelen

Zijn de klachten die je hebt zo belemmerend voor je dat je niet meer normaal kunt functioneren? Dan kan het helpen om met een psycholoog in gesprek te gaan. Een psycholoog kan je handvaten geven waar je zelf weer mee verder kunt. 

Bij iPractice kunnen we je helpen om je klachten te verminderen. We brengen je klachten in kaart en gaan samen op zoek naar manieren om klachten te verminderen. Als uiteindelijk blijkt dat een psychologische behandeling nodig is, kunnen we verdergaan met een CGT-behandeling die is gericht op aandachts- en concentratieproblemen. Dit een bewezen effectieve behandelwijze die helpt om beter met de uitdagingen van ADHD om te gaan en de last die je ervan ervaart te verminderen.

Het kan ook zijn dat er andere oorzaken ten grondslag liggen aan de concentratie- en aandachtsklachten, zoals angst of somberheidsproblemen. Bij iPractice bieden we hier ook behandelingen voor.

Na de CGT-behandeling wordt duidelijk of dat voldoende is. Als er meer nodig is, kijken we met jou welke andere behandelingen kunnen helpen (bijvoorbeeld medicamenteuze behandeling).